İnsanlarda Dolaşım Sistemi - Kanın Pıhtılaşması

Bir yeriniz kesildiğinde, yaralanmalarda ya da herhangi bir nedenle başlayan bir kanamada; damardan kanın akmasını önlemek amacıyla kanda meydana gelen reaksiyonların tümü pıhtılaşma süreci olarak adlandırılır. Pıhtılaşma sonucu kanayan yerde oluşan pıhtı, zedelenen damar çeperinde tıkaç görevi görür. Basit ve olağan görünen bu olay acaba nasıl gerçekleşmektedir?
Pıhtılaşma damarın zarar görmesi ve kanın damar duvarındaki bağ
dokuya temasıyla başlar. (Şekil 1.3.19). Trombositler, zedelenen damar duvarındaki bağ doku liflerine yapışarak bölgedeki diğer trombositleri yapışkan hale getiren bir madde salgılar. Birbirine yapışan trombositler kan kaybını önlemek amacıyla tıkaç oluşturur. Eğer damar hasarı küçükse sadece trombosit tıkacı, kan kaybını tamamen durdurur. Fakat hasar büyükse ek olarak fibrin iplikçiklerinin oluşması da gerekir.

Pıhtılaşma, hasar gören damar çeperinden ve trombositlerden
tromboplastin enziminin salgılanmasıyla başlar. Aralarında tromboplastin,Ca++ iyonu K vitamini ve çeşitli enzimlerin bulunduğu pıhtılaşma faktörleri enzimler protrombini trombine dönüştürür. Protrombin karaciğerde üretilen ve trombinin inaktif hâli olan enzimdir. Trombin enzimi karaciğerin salgıladığı plazma proteini olan fibrinojeni fibrin iplikçiklerine çevirir. Daha sonra fibrin iplikçiklerinin oluşturduğu ağ,trombosit tıkacı üzerine yapışıp kan hücrelerini ve plazmayı da içine
alarak pıhtıyı oluşturur. Pıhtı ile de hasarlı yer kapanır.
Pıhtılaşma sürecinde genetik faktörler etkilidir. Pıhtılaşma faktörlerinden birini kodlayan genlerde kusur olursa, bu genin kontrolünde olan pıhtılaşma faktörleri sentezlenemez ya da eksik üretilir. Bu durumda hemofili hastalığı ortaya çıkar. Bu hastalığın görüldüğü kişilerde yaralanma durumunda kan pıhtılaşmaz. Kan kaybı kişinin hayatını tehlikeye
sokabilir. Kanamalarda kanın pıhtılaşması ne kadar önemli ise kanın damar içinde pıhtılaşmadan dolaşması da hayatın devamı için o kadar önemlidir. Damarlar içerisindeki kanın pıhtılaşmasının engellenmesi bağ dokudaki mast hücrelerinden salgılanan heparin yardımıyla sağlanır.