İnsanlarda Dolaşım Sistemi - Kan Grupları

1667 yılında yapılan ilk kan naklinde hastaya bir hayvanın kanı
verilmiş ve hasta ölmüştür. Daha sonraki yıllarda insandan insana kan nakli denemeleri yapılmıştır. Ancak bu denemelerin çoğu başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Bunun nedeni 1900'lü yıllarda Karl Landsteiner (Karl Lensteynır) tarafından yapılan araştırmalarla belirlenmiştir. Araştırmacı, değişik insan kanlarının kimyasal bakımdan farklı olduğunu ve verici ile alıcının kanlarının uyuşmadığı durumlarda alyuvarlarda kümeleşme yani aglütinasyon (çökelme) meydana geldiğini görmüştür.
Landsteiner'ın yaptığı ABO sistemi olarak bilinen bu çalışmaya göre, her insan dört farklı kan grubundan birine sahiptir. Bu gruplar A, B, AB ve O'dır. Bu farklı kan grupları alyuvarların zarında bulunan ve kısa zincirli polisakkaritler olan oligosakkaritlerin dizilimine göre belirlenir.Oligosakkaritler zarın dış tarafından belirli proteinlere bağlanarak glikoproteinleri oluşturur. Alyuvar zarında bulunan ve kan grubumuzun belirlenmesinde rol oynayan oligosakkaritlere antijen (aglütinojen)denir. Plazmadaki proteinlere ise antikor (aglütinin) adı verilir. Alyuvarzarında A ve B olarak adlandırılan iki çeşit antijen, plazmada ise anti-A
ve anti-B olarak adlandırılan iki çeşit antikor bulunabilir.
A kan grubuna sahip bir kişinin alyuvarlarının zarında A antijeni,plazmasında ise anti-B antikoru vardır. B kan grubuna sahip kişinin alyuvarlarında ise B antijeni, plazmasında ise anti-A antikoru bulunur.
AB kan grubundaki kişilerin alyuvarlarının zarında A ve B antijenleri vardır. Ancak plazmasında antikor bulunmaz. 0 grubunun alyuvar zarında ise antijen bulunmaz, plazmasında anti-A ve anti-B antikorları vardır.
Bir kan naklinde A antijeni ile anti-A, B antijeni ile anti-B bir araya gelmemelidir. Çünkü bu durumda alyuvarlar birbirine yapışır ve kümelenir. Örneğin A kan grubuna sahip bir kişinin kanı, B kan grubuna sahip bir kişiye verildiğinde B kan grubundaki anti-A antikorları, A kan grubundan gelen A antijenlerine tutunarak alyuvarların kümelenmesine sebep olur. Bu kümelenmiş hücreler damarları tıkar ve ölüme yol açar.
Kan gruplarının belirlenmesinde Rh faktörü de etkilidir. Bunun
belirlenmesini alyuvarlarda bulunan Rh antijeni sağlar (Bu antijen ilk kez Rhesus(resus) maymunlarında tespit edildiği için böyle isimlendirilmiştir.). Rh antijeni taşıyan kana Rh(+), taşımayan kana ise Rh(-) adı verilir. Normalde Rh(-) bireyin plazmasında anti Rh antikoru yoktur. Rh(+) grubunda olan kan Rh(-) grubunda olan bireye verilirse Rh antijenine karşı anti-Rh (anti-D) antikoru oluşur. Bu durum aglütinasyona neden olur.